Zwalczanie terroryzmu w Unii Europejskiej w latach 1975 -1986

Czym jest terroryzm?

Różne są definicje terroryzmu, jednak można wyróżnić ich wspólne elementy, do których według T. Aleksandrowicza, autora Terroryzmu międzynarodowego, należą m.in.: stosowanie przemocy, siły lub groźby ich użycia; polityczna motywacja sprawców; działania w celu wywołania strachu; celowość i planowanie działania; często przypadkowy wybór ofiar i ukryty charakter organizacji stosującej metody terrorystyczne. Jednym z elementów strategii terrorystów jest uzyskanie rozgłosu, dlatego często wykorzystują oni media do przekazania swoich gróźb czy żądań. Wykorzystywanie czynników psychologicznych i oddziaływanie na masowe, często anonimowe ofiary jest kolejnym ze składników działań grup terrorystycznych. Metody, które terroryści wybierają do osiągnięcia swoich celów paraliżują często działania instytucji gospodarczych, społecznych i politycznych, uniemożliwiając ich prawidłowe funkcjonowanie. Śmierć niewinnych ofiar oznacza natomiast występowanie także przeciwko prawom człowieka i zasadom demokracji.
Przyczyny terroryzmu są zróżnicowane i związane głównie z uwarunkowaniami politycznymi, historycznymi, religijnymi oraz społecznymi w państwach, z których terroryści się wywodzą.

Początki międzynarodowego terroryzmu

Problem terroryzmu na skalę ogólnoeuropejską pojawił się na początku lat 70-tych XX wieku. Podczas letnich Igrzysk Olimpijskich w Monachium, organizacja Czarny Wrzesień dokonała zamachu na izraelskich sportowców, zabijając kilkanaście osób. Przed tym wydarzeniem akty terroru były tratowane jako wewnętrzny problem poszczególnych państw Wspólnot Europejskich i nie podejmowano działań na płaszczyźnie wspólnotowej mających na celu zwalczanie tego zjawiska. Dopiero utworzenie UE w 1992 roku zmieniło ten stan rzeczy. Kolejne zamachy dokonywane na świecie i w Europie zwiększały aktywność instytucji UE w zwalczaniu tego zjawiska.
Do najbardziej znanych i największych organizacji, które działały bądź nadal działają na terenie WE/UE należą bez wątpienia irlandzka IRA, hiszpańska ETA, grecka 17 N., włoskie Czerwone Brygady i niemiecka RAF.

Utworzenie Grupy TREVI w 1975 roku

Pierwszą inicjatywą podjętą poza ONZ i RE przez państwa WE było powołanie tzw. Klubu Berneńskiego skupiającego państwa członkowskie Wspólnot, Stany Zjednoczone i Izrael i zajmującego się przeciwdziałaniem terroryzmowi arabskiemu. Formalnie działał on poza strukturami prawnymi WE, podobnie jak tzw. Grupa TREVI powołana w grudniu 1975 roku w Rzymie podczas spotkania szefów resortów sprawiedliwości i spraw wewnętrznych państw członkowskich WE. Przyczyn tych inicjatyw należy szukać w nasileniu się aktów terrorystycznych w Europie Zachodniej w latach 70-tych XX wieku (ETA w Hiszpanii, IRA w Irlandii, Czerwone Brygady we Włoszech) oraz w zamachu jakiego dokonała organizacja Czarny Wrzesień 5 września 1972 roku podczas letnich Igrzysk Olimpijskich w Monachium. Zdecydowano się powołać kilka grup roboczych, z których TREVI I zajmowała się tworzeniem bazy danych dotyczących organizacji terrorystycznych działających na terenie Europy. Na podstawie tych informacji miały powstawać bieżące raporty dotyczące zwalczania terroryzmu przez poszczególne państwa. Grupa ujednoliciła pojęcie terroryzmu, za który uważano użycie lub usiłowanie użycia przemocy przez zorganizowaną grupę w celu zrealizowania określonych celów politycznych. Zobligowała także państwa członkowskie do systematycznego raportowania o działaniach wymierzonych w terroryzm. Koordynowała wspólne działania członków WE w omawianej dziedzinie. W 1990 roku Grupa TREVI rozpoczęła realizację programu działania zakładającego m.in. dostarczanie na przejścia graniczne zdjęć poszukiwanych terrorystów. Miało to ułatwić ich identyfikację i zapobiec ucieczce.

Inne inicjatywy podejmowane przez państwa WE w latach 1977-1986

Państwa skupione w Grupie TREVI podejmowały różne inicjatywy angażujące jednostki antyterrorystyczne, służby specjalne i policyjne państw europejskich i pozaeuropejskich. Należały do nich m.in. Klub Berneński powołany w 1971 roku i Grupa Kilowat zainicjowana w 1977 roku i zwalczająca terroryzm wywodzący się z kręgów islamskich. W 1979 roku funkcjonariusze ministerstw spraw wewnętrznych RFN, Francji, Włoch, Austrii i Szwajcarii powołali Klub Wiedeński zajmujący się zwalczaniem terroryzmu. W tym samym roku utworzono Klub Quantico, a także Policyjną Grupę Roboczą ds. Terroryzmu (PWGT) skupiająca wszystkie państwa członkowskie WE oraz Norwegię. Jej zadania polegały na tworzeniu bazy danych zawierających informacje o terrorystach oraz koordynacji działań grup zajmujących się zwalczaniem terroryzmu, m.in. poprzez organizowanie szkoleń i współpracę w dziedzinie telekomunikacji. Koordynacją zadań wywiadów i działań operacyjnych jednostek antyterrorystycznych państw członkowskich WE zajmowała się Jednostka Koordynacji Walki z Terroryzmem powołana w 1984 roku. Współpraca we wszystkich wymienionych grupach nie wyszła poza struktury narodowe poszczególnych państw i wobec braku struktur międzynarodowych, które mogłyby o wiele skuteczniej kierować ich pracami, nie miała charakteru wspólnotowego, co było jej słabością.
Zagadnienie zwalczania terroryzmu pojawiło się również w pracach Europejskiej Współpracy Politycznej. W 1979 roku prezydent Francji - Valéry Giscard d'Estaing zaproponował utworzenie europejskiego obszaru sądowniczego oraz podpisanie umowy dotyczącej przeciwdziałania terroryzmowi. Jego koncepcji nie udało się jednak zrealizować. Powołano natomiast 27 stycznia 1986 roku, w ramach w/w organizacji, Grupę Refleksyjną ds. Terroryzmu.

Powołanie Strefy Schengen w 1985 roku

Istotny wkład w walce z terroryzmem międzynarodowym miało powołanie 14 czerwca 1985 roku tzw. Strefy Schengen. Jej głównym założeniem było stopniowe znoszenie kontroli przeprowadzanych na granicach między Francją, Niemcami i państwami Beneluksu. Układ wykonawczy (tzw. Konwencja Schengen) do powyższej umowy podpisano dopiero 19 czerwca 1990 roku. Określał on warunki, na jakich miała odbywać się współpraca policyjna oraz powoływał System Informacyjny Schengen (SIS). Powyższy dokument podpisały dodatkowo Dania, Grecja, Hiszpania, Portugalia, Włochy, Austria, Finlandia i Szwecja oraz państwa nie będące członkami WE - Norwegia i Islandia. Weszła ona w życie 26 marca 1995 roku. W 2007 roku do Strefy Schengen weszły wszystkie państwa tzw. nowej Unii. Dorobek prawny Schengen został włączony do prawa wspólnotowego na mocy tzw. Protokołu schengeńskiego dołączonego do Traktatu Amsterdamskiego. W konwencji Schengen nie ma bezpośrednio mowy o zwalczaniu terroryzmu, ale jej postanowienia dotyczą zarówno obserwacji transgranicznej, jak i pościgu transgranicznego i mogą być skutecznymi środkami w wyszukiwaniu osób, które popełniły przestępstwo o charakterze terrorystycznym i które to przestępstwo kwalifikuje się do rozpoczęcia procedury ekstradycji.
21 lutego 1996 roku Komitet Wykonawczy Schengen wydał deklarację dotyczącą terroryzmu i wezwał w niej państwa do podjęcia wszelkich starań zmierzających do wyeliminowania terroryzmu. 24 lutego 2005 roku Rada UE wydała decyzję dotyczącą wprowadzenia kilku nowych funkcji do Systemu Informacyjnego Schengen, w tym związanych z walką z terroryzmem. Miało to wzmocnić skuteczność walki z tym zjawiskiem i ułatwić korzystanie z SIS.

Na podstawie:
T. Aleksandrowicz, Terroryzm międzynarodowy, Warszawa 2008,
R. Hackney, A. Hackney Blackwell, 101 things you didn’t know about Irish history. The people, places, culture and traditions of the Emerald Isle, Avon 2007
www.terroryzm.pl
K. Wiaderny-Bidzińska, Polityczna integracja Europy Zachodniej, Toruń-Warszawa 2000
B. Gaziński, Unia Europejska wczoraj-dziś-jutro, Olsztyn 1998,
D. Szlachter, Walka z terroryzmem w Unii Europejskiej- nowy impuls, Toruń 2006,
K. Liedel, Zwalczanie terroryzmu lotniczego. Aspekty prawno-międzynarodowe, Warszawa 2003,
A. Gruszczak, Unia Europejska wobec przestępczości, Kraków 2002
F. Jasiński Filip, P. Rakowski, Walka z przestępczością zorganizowaną i terroryzmem, [w:] Obszar wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości Unii Europejskiej. Geneza, stan i perspektywy rozwoju pod red. Filipa Jasińskiego i Katarzyny Smoter, Warszawa 2005

• PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ:
  
• >> Dżihadyjska manipulacja również w Europie
• >> W 2014 roku Rosja stanie na czele G8
• >> Europejski Dzień Bohaterów Walki z Totalitaryzmem w 2015?
• >> Badania naukowe: UE na pierwszej linii walki z ebolą

• TAGI:
• Czarny Wrzesień
• ,
• ETA
• ,
• grupy przestępcze
• ,
• IRA
• ,
• prawo wspólnotowe
• ,
• SIS
• ,
• strefa Shengen
• ,
• terroryzm
• ,
• TREVI
• ,
• walka z terroryzmem
• ,
• współpraca policyjna
 
• KRAJE:
• Unia Europejska