Obywatelstwo Unii Europejskiej

Wspomniany artykuł głosi:
„Ustanawia się obywatelstwo Unii. Obywatelem Unii jest każda osoba mająca obywatelstwo Państwa Członkowskiego. Obywatelstwo Unii ma charakter dodatkowy w stosunku do obywatelstwa krajowego, nie zastępując go jednak.”

Oznacza to, że obywatelstwo Unii Europejskiej ma charakter subsydiarny (dodatkowy). Nabycie statusu obywatela UE następuje tylko w wyniku nabycia przez jednostkę obywatelstwa państwa członkowskiego UE, na warunkach przewidzianych przez prawo tego państwa. Implikuje to utratę obywatelstwa UE jedynie wskutek utraty obywatelstwa państwa członkowskiego. Obywatelstwo UE przysługuje niezależnie od wieku danej osoby.

Sprawa Micheletti'ego i prawo do obywatelstwa UE

Obywatelstwo UE przysługuje wszystkim obywatelom państw członkowskich, niezależnie od tego czy mają jedno lub kilka obywatelstw (w tym obywatelstwa państw trzecich). Sprawa ta została rozstrzygnięta w orzeczeniu Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Micheletti z lipca 1992 roku :
Mario Vicente Micheletti posiadał podwójne obywatelstwo: włoskie i argentyńskie (a zatem posiadał m. in. obywatelstwo państwa członkowskiego Wspólnoty Europejskiej). Zwrócił się on do władz hiszpańskich z wnioskiem o wydanie karty stałego pobytu, przedkładając jednocześnie swój włoski paszport. Władze hiszpańskie odmówiły. Wskazały przy tym, że zgodnie z prawem krajowym, bipatryda przybywający do Hiszpanii uważany jest za obywatela tylko tego z państw, którego obywatelstwo posiada a, w którym przebywał bezpośrednio przed przyjazdem do Hiszpanii (w przypadku p. Micheletti była to Argentyna). Władze hiszpańskie uznały go za obywatela Argentyny i – tym samym – za osobę, która nie jest obywatelem państwa członkowskiego WE. Na tej podstawie odmówiono przyznania mu karty stałego pobytu. Micheletti wskazywał, że takie rozstrzygnięcie organów hiszpańskich pozbawia go – jako obywatela państwa członkowskiego WE – pewnych uprawnień wynikających z prawa wspólnotowego a przysługujących obywatelom państw członkowskich WE (swoboda przepływu osób, swoboda przedsiębiorczości). ETS stwierdził, że regulacja hiszpańska jest niezgodna z prawem wspólnotowym w sytuacji, gdy jej zastosowanie wobec obywatela państwa członkowskiego pozbawiłoby go uprawnień przysługujących mu na gruncie prawa wspólnotowego ze względu na przynależność państwową. Oznacza to, że z punktu widzenia prawa wspólnotowego istotne jest jedynie, czy dana osoba posiada obywatelstwo państwa członkowskiego.

Z niektórych praw (np. petycja do PE, skarga do Ombudsmana, prawo dostępu do dokumentów, prawo do dobrej administracji) mogą korzystać wszystkie osoby fizyczne (także nie posiadające obywatelstwa UE), pod warunkiem zamieszkiwania w UE oraz osoby prawne mające zarejestrowaną siedzibę na terenie UE.

Tak więc można podsumować charakter prawny obywatelstwa UE jako: akcesoryjny, zależny od posiadania obywatelstwa krajowego państw członkowskich oraz dynamiczny.

Uprawnienia wynikające z obywatelstwa Unii Europejskiej

• 1. Swoboda przemieszczania się i osiedlania – art. 21 TFUE
• 2. Czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach samorządowych w państwie zamieszkania – art. 22 ust. 1 TFUE
• 3. Czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach do PE w państwie zamieszkania – art. 22 ust. 2 TFUE
• 4. Prawo do opieki dyplomatycznej i konsularnej w państwie trzecim – art. 23 TFUE
• 5. Prawo inicjatywy do KE o przedłożenie wniosku w danych sprawach – art. 24 TFUE, art. 11 TUE
• 6. Prawo do zwracania się na piśmie, w językach urzędowych, do unijnych instytucji, organów i otrzymywania odpowiedzi w tym samym języku – art. 24 TFUE
• 7. Prawo dostępu do dokumentów – art. 15 ust. 3 TFUE
• 8. Prawo do dobrej administracji – art. 41 KPP UE
• 9. Prawo petycji do PE – art. 24 TFUE
• 10. Prawo skargi do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich – art. 24 TFUE

Obowiązki obywatela UE

Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej nie nakłada na obywateli UE żadnych obowiązków o „obywatelskim”, powszechnym charakterze. Możliwość istnienia takich obowiązków przewidziana jest w art. 20 TFUE.
Procedura rozszerzenia katalogu praw (art. 25 TFUE):
Co 3 lata Komisja Europejska składa sprawozdanie Parlamentowi Europejskiemu, Radzie Unii Europejskiej oraz Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno – Społecznemu w sprawie stosowania postanowień dotyczących obywatelstwa UE. Rozszerzenie tego katalogu może nastąpić w drodze specjalnej procedury prawodawczej: propozycja RUE, zgoda PE następnie zatwierdzenie jednomyślnie przez RUE oraz zatwierdzenie przez państwa członkowskie zgodnie z wymogami konstytucyjnymi.



Bibliografia:
1. Traktat o Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE C 83 z 30.03.2010)
2. Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE C 83 z 30.03.2010)
3. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE C 303 z 14.12.2007)
4. J. Barcz, Unia Europejska. Prawo instytucjonalne i gospodarcze, Warszawa 2008, s.835 – 849.

• PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ:
  
• >> Komisja zaleca przedłużenie tymczasowych kontroli na granicach wewnętrznych
• >> KE: postępowanie wyjaśniające ws. podatku od sprzedaży detalicznej w Polsce
• >> Wydatki na reklamę w Polsce i w innych krajach europejskich
• >> Czwarta edycja Konkursu Lingwistycznego „Tłumacze na start”

• TAGI:
• bipatryda
• ,
• Europejski Trybunał Sprawiedliwości
• ,
• Komisja Europejska
• ,
• obywatele UE
• ,
• obywatelstwo Unii Europejskiej
• ,
• prawo do dobrej administracji
• ,
• swoboda przepływu osób
• ,
• Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej
 
• KRAJE:
• Unia Europejska