Kolędy prawosławne
| 11.11.2009 | Autor: Pavel Tourtsevitch | [ 0 komentarzy ] |
"Boże Narodzenie" Andrey Rublov
Źródło: Wikipedia.ru
Kolędy prawosławne śpiewane są przez wiernych w kościołach zwłasza na Ukrainie
Źródło: Wikimedia Commons
- Wybierasz się na Białoruś?
- Zarezerwuj hotel na Białorusi
- Wynajmij samochód na Białorusi
Święta za pasem, więc na lekcjach języków obcych uczniowie uczą się kolęd. Kolędy prawosławne rozgrzewają wyznawców prawosławia w te mroźne świąteczne dni, ale nie są tak popularne jak w Polsce.
Kolędy prawosławne są świątecznymi pieśniami ludowymi szeroko rozpowszechnionymi u Ukraińców, Białorusinów i w mniejszym stopniu u Rosjan (ze względu na szczególnie silny nacisk ze strony cerkwi). W folklorze wszystkich Słowian i licznych grup ludnościowych w Europie odnajduje się zbieżność określenia ‘kolęda’ i nazwy grecko-rzymskiego święta nowego roku - calendae. Nazwa ‘nowego roku’ u licznych narodów była przeniesiona na dzień narodzenia chrześcijańskiego Boga albo na przeddzień tego święta. Szczegółowe porównanie noworocznych i świątecznych uroczystości Europejczyków ze świętami grecko-rzymskimi ujawnia nie tylko podobieństwo nazw, ale i zbieżność poszczególnych obrzędów, zabaw itp. Badając złożony kompleks europejskich obrzędów i pieśni świątecznych, w szczególności tych wychodnio-słowiańskich, etnografowie i folkloryści odnajdują elementy, pochodzące z tradycyjnej magii agrarnej i kultów miejscowych. Elementy pogańskie łączą się w kulturze z chrześcijańską tradycją.
Chrześcijańska cerkiew walczyła z resztkami pogańskich obyczajów przy pomocy prostych zakazów lub konkurencji. W ramach konkurencyjności chrześcijaństwo wprowadzało swoje uroczystości i ceremonie albo też tworzyło chrześcijańską interpretację tradycyjnych obrzędów ludowych. Praktykowanie obrzędów ludowych, wróżb i pieśni, mających przynieść urodzaj, zaczęło przemieszczać się ze święta Nowego Roku na Boże Narodzenie i Chrzest Pański.
Obok kolęd, praktykowano również inny typ pieśni – Winne grono, czyli swego rodzaju pieśni chwały, o charakterze magicznym. W odróżnieniu od kolęd, Winne grono mogło być wykonywane w ciągu całego okresu świąt Bożego Narodzenia, a nie jednego, dwóch lub trzech dni związanych z tradycją kolędowania, gdy chodziło się od chaty do chaty. Nazwę, ten gatunek otrzymał od refrenu, powtarzającego się po każdej linijce: "Winne grono czerwono zielone!". Motyw winogron, w rosyjskiej tradycji, związany jest z bogactwem, miłością i pomyślnością. We wschodniosłowiańskim folklorze jest on symbolem nowożeńców.
Początkowo motywy agrarno-magiczne, historyczne i elementy z życia były przeplecione z cerkiewnymi pieśniami i twórczością ludową. Popularne były motywy z biblii, takie jak narodziny Jezusa, ukłony mędrców, wędrówki Chrystusa. W licznych kolędach prześwituje przystosowanie się chrześcijańskich przypowieści do potrzeb magii agrarnej. W jednej, rozpowszechnianej w licznych wariantach kolędzie, słyszymy: „jak sam miły Pan Bóg woły pogania, (…), a święty Piotr pługiem orze”. Ta kolęda wprowadza w część epicką Boga i świętych, żeby nadać jeszcze większą siłę magiczną formie poetyckiej. Rozwój epickiej części w kolędach sprzyjał swobodnemu przedostawaniu się do nich motywów z najróżniejszych gatunków folklorystycznych: pieśni epickich, w szczególności bylin, bajek, zagadek lirycznych i weselnych oraz innych pieśni obrządkowych.
W dzisiejszych czasach kolędy rosyjskie są, jeśli nie wiernymi kopiami, to odpowiednikami kolęd zachodnioeuropejskich.
Odpowiednik „Cichej nocy”
Ночь тиха, ночь свята,
В небе свет, красота.
Божий Сын пеленами повит,
В Вифлеемском вертепе лежит.
Спи, Младенец Святой,
Спи, Младенец Святой.
Ночь тиха, ночь свята,
И светла и чиста.
Славит радостный Ангелов хор,
Далеко оглашая простор
Над уснувшей землёй.
Над уснувшей землёй.
Ночь тиха, ночь свята,
Мы поём Христа.
И с улыбкой Младенец глядит,
Взгляд Его о любви говорит
И сияет красой.
И сияет красой.
В Вифлееме тишина,
Спят луга и спят стада.
Ночь светла как никогда -
В небе яркая звезда
Освещает всё вокруг:
Реки, горы, лес и луг.
Припев:
Мир и радость, мир и радость,
Мир и радость ныне всем.
Мир и радость в каждом сердце,
В каждом сердце - Вифлеем.
"Чтобы так гореть звезде,
Мы не видели нигде".
Говорили пастухи,
Отдыхая у реки.
Вдруг погас у них костёр -
Ангел крылья распростёр
Припев
"О не бойтесь, пастухи,
Бог сошёл простить грехи.
Он рождён в вертепе ныне" -
И промолвил Ангел Имя.
И запело всё вокруг
Небо, горы, лес и луг.
Припев
Пастухи в вертеп вошли,
Бога в ясельках нашли.
Рядом Дева-Мать сидела,
На Дитя Своё глядела.
И светилось всё вокруг:
Небо, горы, лес и луг.
Припев
Дева Богородица, Чистая Мария,
Мати Предъизбранная, мира Красота,
Кроткая Владычице, сохрани Россию,
Умоли о грешных нас Господа Христа.
Тихо колыбельную над яслями пела
И качала ласково Своего Творца.
Первая в глаза Его кротко посмотрела,
Первая увидела свет Его лица.
Первые слова Его в сердце Ты слагала
И улыбку первую видела Его.
С Ним от злобы Ирода в дальний край бежала.
Умоли о грешных нас Сына Своего!
Ты Дитя Небесное к сердцу прижимала -
Перед Ним единая Ты, как снег, чиста.
В Вифлееме Господа в яслях пеленала -
На Голгофе встала Ты у Его креста.
О, Пренепорочная, рождшая Мессию,
Истину державшая на Своих руках, -
Умоли же Господа, да спасёт Россию,
И помянет грешных нас в горних Небесах!
Formowanie się tradycji prawosławnej
Chrześcijańska cerkiew walczyła z resztkami pogańskich obyczajów przy pomocy prostych zakazów lub konkurencji. W ramach konkurencyjności chrześcijaństwo wprowadzało swoje uroczystości i ceremonie albo też tworzyło chrześcijańską interpretację tradycyjnych obrzędów ludowych. Praktykowanie obrzędów ludowych, wróżb i pieśni, mających przynieść urodzaj, zaczęło przemieszczać się ze święta Nowego Roku na Boże Narodzenie i Chrzest Pański.
Obok kolęd, praktykowano również inny typ pieśni – Winne grono, czyli swego rodzaju pieśni chwały, o charakterze magicznym. W odróżnieniu od kolęd, Winne grono mogło być wykonywane w ciągu całego okresu świąt Bożego Narodzenia, a nie jednego, dwóch lub trzech dni związanych z tradycją kolędowania, gdy chodziło się od chaty do chaty. Nazwę, ten gatunek otrzymał od refrenu, powtarzającego się po każdej linijce: "Winne grono czerwono zielone!". Motyw winogron, w rosyjskiej tradycji, związany jest z bogactwem, miłością i pomyślnością. We wschodniosłowiańskim folklorze jest on symbolem nowożeńców.
Kolędy prawosławne - popularne motywy
Początkowo motywy agrarno-magiczne, historyczne i elementy z życia były przeplecione z cerkiewnymi pieśniami i twórczością ludową. Popularne były motywy z biblii, takie jak narodziny Jezusa, ukłony mędrców, wędrówki Chrystusa. W licznych kolędach prześwituje przystosowanie się chrześcijańskich przypowieści do potrzeb magii agrarnej. W jednej, rozpowszechnianej w licznych wariantach kolędzie, słyszymy: „jak sam miły Pan Bóg woły pogania, (…), a święty Piotr pługiem orze”. Ta kolęda wprowadza w część epicką Boga i świętych, żeby nadać jeszcze większą siłę magiczną formie poetyckiej. Rozwój epickiej części w kolędach sprzyjał swobodnemu przedostawaniu się do nich motywów z najróżniejszych gatunków folklorystycznych: pieśni epickich, w szczególności bylin, bajek, zagadek lirycznych i weselnych oraz innych pieśni obrządkowych.
W dzisiejszych czasach kolędy rosyjskie są, jeśli nie wiernymi kopiami, to odpowiednikami kolęd zachodnioeuropejskich.
Przykładowe kolędy prawosławne
Ночь тиха, ночь свята,
Odpowiednik „Cichej nocy”
Ночь тиха, ночь свята,
В небе свет, красота.
Божий Сын пеленами повит,
В Вифлеемском вертепе лежит.
Спи, Младенец Святой,
Спи, Младенец Святой.
Ночь тиха, ночь свята,
И светла и чиста.
Славит радостный Ангелов хор,
Далеко оглашая простор
Над уснувшей землёй.
Над уснувшей землёй.
Ночь тиха, ночь свята,
Мы поём Христа.
И с улыбкой Младенец глядит,
Взгляд Его о любви говорит
И сияет красой.
И сияет красой.
В Вифлееме тишина
В Вифлееме тишина,
Спят луга и спят стада.
Ночь светла как никогда -
В небе яркая звезда
Освещает всё вокруг:
Реки, горы, лес и луг.
Припев:
Мир и радость, мир и радость,
Мир и радость ныне всем.
Мир и радость в каждом сердце,
В каждом сердце - Вифлеем.
"Чтобы так гореть звезде,
Мы не видели нигде".
Говорили пастухи,
Отдыхая у реки.
Вдруг погас у них костёр -
Ангел крылья распростёр
Припев
"О не бойтесь, пастухи,
Бог сошёл простить грехи.
Он рождён в вертепе ныне" -
И промолвил Ангел Имя.
И запело всё вокруг
Небо, горы, лес и луг.
Припев
Пастухи в вертеп вошли,
Бога в ясельках нашли.
Рядом Дева-Мать сидела,
На Дитя Своё глядела.
И светилось всё вокруг:
Небо, горы, лес и луг.
Припев
Дева Богородица
Дева Богородица, Чистая Мария,
Мати Предъизбранная, мира Красота,
Кроткая Владычице, сохрани Россию,
Умоли о грешных нас Господа Христа.
Тихо колыбельную над яслями пела
И качала ласково Своего Творца.
Первая в глаза Его кротко посмотрела,
Первая увидела свет Его лица.
Первые слова Его в сердце Ты слагала
И улыбку первую видела Его.
С Ним от злобы Ирода в дальний край бежала.
Умоли о грешных нас Сына Своего!
Ты Дитя Небесное к сердцу прижимала -
Перед Ним единая Ты, как снег, чиста.
В Вифлееме Господа в яслях пеленала -
На Голгофе встала Ты у Его креста.
О, Пренепорочная, рождшая Мессию,
Истину державшая на Своих руках, -
Умоли же Господа, да спасёт Россию,
И помянет грешных нас в горних Небесах!
